- Εισαγωγή: Μύθοι και δεδομένα για ορισμένες ευτυχείς συγκυρίες στην επιστήμη της Χημείας
- Ορισμός της τυχαιότητας στην επιστήμη
- Το "μήλο" του Newton
- Το "φίδι" του Kekule
- Τυχαίες ανακαλύψεις που οδήγησαν στη διευκρίνιση της δομής του ατόμου
- Εκρηκτικά
- Γλυκαντικές ουσίες
- Τεχνητές υφάνσιμες ύλες
- Ουσίες με βιολογική δράση
- Χρωστικές ουσίες
Εκρηκτικά
Βαμβακοπυρίτιδα
Εντελώς τυχαίο είναι το γεγονός ότι ο Schönbein (Christian Friedrich Schönbein,18-10-1799 – 29-8-1868) ανακάλυψε την νιτροκελουλόζη, το πρώτο από τα άκαπνα εκρηκτικά στα 1842. Αυτός είχε τη συνήθεια να πραγματοποιεί χημικά πειράματα στην κουζίνα του σπιτιού του αλλά η γυναίκα του, όπως είναι φυσικό, επιθυμούσε η κουζίνα της να είναι καθαρή και χωρίς μυρωδιές. Για το λόγο αυτό ο Schönbein εργαζόταν κατά την απουσία της και πάντοτε με βιασύνη καθώς προσπαθούσε να εξαφανίσει τα ίχνη της δραστηριότητάς του πριν την επιστροφή της.
Σε μια τέτοια διαδικασία έχυσε κατά λάθος ένα μίγμα από πυκνό νιτρικό και πυκνό θειικό οξύ και στην προσπάθειά του να ελαχιστοποιήσει τις φθορές που αυτό θα προκαλούσε στον πάγκο και το πάτωμα της κουζίνας, άρπαξε μια βαμβακερή ποδιά της γυναίκας του και σκούπισε βιαστικά το υγρό. Κατόπιν τοποθέτησε την ποδιά μπροστά στο τζάκι με σκοπό να τη στεγνώσει και ανακάλυψε προς μεγάλη του έκπληξη ότι η ποδιά διασκορπίστηκε με μια αναλαμπή και χωρίς να δημιουργήσει καπνό. Φυσικά προχώρησε στη συνέχεια διερευνώντας με επιστημονικό τρόπο την αντίδραση καταλήγοντας να πατεντάρει το προϊόν.
Η σύγχρονη εξήγηση του αποτελέσματος είναι η επιτυχής νίτρωση της κελλουλόζης της ποδιάς με την επίδραση του μείγματος των οξέων. Στη συνέχεια και με τη θέρμανση, οι νιτρικές ομάδες έδρασαν ως μια εσωτερική πηγή οξυγόνου και προχώρησαν στη βίαιη οξείδωση της ποδιάς. Το προϊόν ήταν εξαιρετικό από πολλές απόψεις όσον αφορά τις πολεμικές εφαρμογές του. Στο πεδίο των μαχών, οι πυρίτιδες που ήταν σε χρήση δημιουργούσαν μεγάλες ποσότητες καπνού οι οποίες κάλυπταν το πεδίο και δημιουργούσαν αποθέσεις ανεπιθύμητες στα όπλα, κάτι που δεν συνέβαινε με την βαμβακοπυρίτιδα όπως ονομάστηκε το νέο προϊόν.
Δυναμίτης
Εκρηκτική ήταν και η ανακάλυψη του Nobel που πραγματοποιήθηκε το 1875. Η προηγούμενη μεγάλη ανακάλυψή του ήταν ο δυναμίτης που στην ουσία αποτελούσε μια έξυπνη προσπάθεια αποθήκευσης και μεταφοράς της εκρηκτικής νιτρογλυκερίνης. Η λύση που είχε δώσει το 1867 ο Nobel και η οποία του απέφερε μεγάλα κέρδη ήταν η χρήση ενός πρόσθετου υλικού, αδρανούς και ελαφρού, της λεγόμενης «γης διατόμων» και η κατεργασία του μείγματος σε ράβδους.
Πλαστικά εκρηκτικά
Την επόμενη χρονική περίοδο ο Nobel προσπαθούσε να πετύχει τη συνένωση της νιτρογλυκερίνης με τη νιτροκυτταρίνη ή άλλα αντίστοιχα εκρηκτικά παράγωγα. Φυσικά ήταν γνώστης των ιδιοτήτων πολλών χημικών ενώσεων πολλές από τις οποίες χρησιμοποιούσε στο εργαστήριό του. Μια απ' αυτές ήταν το κολλώδιο, δηλαδή ένα πυκνόρρευστο υγρό που αποτελεί διάλυμα νιτροκελλουλόζης σε αιθέρα και αλκοόλη.
Η κύρια χρήση του υλικού στα εργαστήρια ήταν η αεροστεγής απόφραξη κενών σε συσκευές καθώς και η κάλυψη τραυμάτων για αποφυγή μολύνσεων. Και οι δύο εφαρμογές στηρίζονται στη σχετικά εύκολη εξάτμιση των διαλυτών που αφήνουν ένα στερεό συμπαγές και σχετικά ελαστικό υλικό που επικαλύπτει ακριβώς την περιοχή στην οποία εφαρμόζεται.
Σύμφωνα με την περιγραφή του ίδιου του Nobel, ξύπνησε ένα βράδυ από τον πόνο ενός τραύματός του που το είχε καλύψει με κολλώδιο το προηγούμενο απόγευμα και τότε του ήρθε ξαφνικά η ιδέα να χρησιμοποιήσει αυτό το υλικό για να εγκλείσει μέσα του τη νιτρογλυκερίνη. Αμέσως άρχισε να εργάζεται πάνω στην ιδέα αυτή και το πρωί είχε στα χέρια του το πρώτο πλαστικό εκρηκτικό που είχε ακόμη μεγαλύτερη επιτυχία από το δυναμίτη αφού μπορούσε να σχηματοποιηθεί περίπου όπως επιθυμούσε ο χρήστης.
Το υλικό βρήκε μεγάλη εφαρμογή στις μεταλλευτικές διαδικασίες καθώς μπορούσε να τοποθετηθεί μέσα στις πρώτες τρύπες που δημιουργούνταν στο πέτρωμα και ήταν πολύ δραστικό κατά την έκρηξή του.
