Σίγουρα έχεις ακούσει για τους υδατάνθρακες στη διατροφή μας. Αυτό που ίσως δε ξέρεις είναι ότι το 60-90% των στερεών συστατικών των φυτών αποτελείται από οργανικές ενώσεις της τάξης των υδατανθράκων. Πολλές φορές τα λέμε και σάκχαρα.
Το πιό διάσημο μέλος τους είναι η γλυκόζη. Τη θυμάσαι σίγουρα από την αλκοολική ζύμωση και τη φωτοσύνθεση. Οι υδατάνθρακες συντίθενται στα φυτά και καίγονται από όλους τους οργανισμούς για παραγωγή ενέργειας.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η γλυκόζη είναι ένας απο τους απλούς υδατάνθρακες, με μοριακό τύπο C 6 H 12 O 6 . 'Αλλοι αποτελούνται από δύο ή περισσότερους απλούς. Έτσι, οι υδατάνθρακες διακρίνονται κυρίως με βάση την πολλαπλότητά τους. Δε χρειάζεται βέβαια να σου πώ ότι πολλοί υδατάνθρακες έχουν γλυκιά γεύση! Επίσης, οι περισσότεροι είναι στερεές κρυσταλλικές ουσίες, με μεγάλη διαλυτότητα στο νερό.
Οι κυριότεροι μονοσακχαρίτες είναι η γλυκόζη (σταφυλοσάκχαρο), η φρουκτόζη (οπωροσάκχαρο) που υπάρχει στα φρούτα και η γαλακτόζη που σχηματίζεται από τη γλυκόζη στους μαστούς των θηλαστικών. Όλες έχουν μοριακό τύπο C 6 H 12 O 6 , αλλά διαφορετικό συντακτικό.
Μεγάλες συγκεντρώσεις γλυκόζης στο αίμα παρατηρούνται στους ασθενείς από διαβήτη. Η φρουκτόζη, που κάτι σου θύμιζε, είναι 230% πιο γλυκιά από τη γλυκόζη και τη χρησιμοποιούν οι διαβητικοί αντί για ζάχαρη.
Η ζάχαρη είναι ένας δισακχαρίτης που σχηματίζεται από ένα μόριο γλυκόζης και ένα φρουκτόζης. Λέγεται και καλαμοσάκχαρο, γιατί παραλαμβάνεται από τα ζαχαροκάλαμα ή τα ζαχαρότευτλα. Η μαλτόζη, που σχηματίζεται από δύο μόρια γλυκόζης, περιέχεται στο φύτρο του κριθαριού και από την αλκοολική ζύμωσή του οποίου φτάχνουμε τη μπύρα. Η λακτόζη που υπάρχει στο γάλα σχηματίζεται από ένα μόριο γλυκόζης και γαλακτόζης.
Οι μη σακχαροειδείς πολυσακχαρίτες είναι φυσικά πολυμερή. Αποτελούνται από εκατοντάδες ή και χιλιάδες μόρια μονοσακχαριτών. Το άμυλο υπάρχει στα δημητριακά. Κατά την πέψη, μετατρέπεται αρχικά με τα ένζυμα του σάλιου σε μαλτόζη που διασπάται στο έντερο σε γλυκόζη. Η γλυκόζη εισέρχεται στο αίμα και καίγεται για παραγωγή ενέργειας. Αν περισσέψει μετατρέπεται σε ένα άλλο πολυσακχαρίτη, το γλυκογόνο και αποθηκεύεται στο ήπαρ και τους μύες.
Τέλος, η κυτταρίνη, που αποτελείται από 100 - 2.000 μόρια γλυκόζης, αποτελεί ουσιαστικά τον ιστό των φυτών. Το πεπτικό μας σύστημα δε μπορεί να τη διασπάσει, σε αντίθεση με αυτό των φυτοφάγων ζώων. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να τρώμε χόρτα και λαχανικά, αφού συντελούν στην καλή λειτουργία των εντέρων. Η κυτταρίνη παραλαμβάνεται από το βαμβάκι και το ξύλο και είναι η πρώτη ύλη για την παραγωγή του χαρτιού, του τεχνητού μεταξιού, κ.α.