Είναι γνωστό ότι όταν μια βάση όπως το υδροξείδιο του νατρίου (NaOH) διαλυθεί σε νερό ελευθερώνει ανιόντα υδροξειδίου.
Επίσης κατά τη διάλυση ενός οξέος όπως το HCl στο νερό δημιουργούνται κατιόντα H + τα οποία καθιστούν το διάλυμα όξινο με pH< 7.
Άρα όταν σε διάλυμα οξέος προστεθεί διάλυμα βάσεις τότε στην ουσία γίνεται προσθήκη ιόντων υδροξειδίου (ΟΗ - ), τα οποία αντιδρούν με τα κατιόντα υδρογόνου και δίνουν νερό (H 2 O).
H χημική αυτή αντίδραση μεταξύ των κατιόντων υδρογόνου (Η + που προέρχονται από το οξύ) και των ανιόντων υδροξειδίου (ΟΗ - που προέρχονται από τη βάση) κατά την οποία σχηματίζονται μόρια νερού λέγεται εξουδετέρωση και παριστάνεται ως εξής:
Καθώς συνεχίζεται η προσθήκη του διαλύματος της βάσης στο όξινο διάλυμα, εξουδετερώνονται όλο και περισσότερα κατιόντα υδρογόνου (Η + ) πράγμα που συνεπάγεται αύξηση της τιμής του pH του όξινου διαλύματος.
Τη χρονική στιγμή που θα δεσμευτούν όλα τα κατιόντα υδρογόνου (Η + ) από ίσο αριθμό ανιόντων υδροξειδίου (ΟΗ - ) η εξουδετέρωση είναι πλήρης και το διάλυμα που προκύπτει είναι ουδέτερο. Προκύπτει δηλαδή διάλυμα που δεν έχει ούτε όξινες ούτε βασικές ιδιότητες και το pH τους είναι ίσο με 7 όπως και του καθαρού νερού.
Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι στα παραπάνω υδατικά διαλύματα εκτός από τα ιόντα υδρογόνου και υδροξειδίου, υπάρχουν και τα ιόντα νατρίου (μετάλλου) και χλωρίου (αμέταλλου) τα οποία αντιδρούν μεταξύ τους και σχηματίζουν ¨στιγμιαία¨ κρυστάλλους χλωριούχου νατρίου (NaCl), οι οποίοι διαλύονται αμέσως, γιατί το ΝaCl είναι ιδιαίτερα ευδιάλυτο στο νερό.