Η πιο χαρακτηριστική ιδιότητα τόσο των οξέων όσο και των βάσεων είναι η ικανότητα τους να αλλάζουν το χρώμα των φυσικών δεικτών. Το κόκκινο ή το γαλάζιο χρώμα πολλών λουλουδιών όπως τριανταφυλλιές, πετούνιες καθώς και το χρώμα του κόκκινου λάχανου ανήκουν σε μια κατηγορία ενώσεων που ονομάζονται ανθοκυάνες. Οι ανθοκυάνες μπορούν εύκολα να απομονωθούν από τα λουλούδια ή το λάχανο με εκχύλιση με νερό ή αλκοόλη ή ακετόνη. Επειδή το χρώμα τους εξαρτάται από την τιμή του pH (αλλάζει σε διάφορες τιμές pH) για αυτό ονομάζονται φυσικοί δείκτες και χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά ως δείκτες οξέων και βάσεων.
Παρακάτω δίνεται μια απλή διαδικασία παρασκευής φυσικού δείκτη από το κόκκινο λάχανο. Τα υλικά και τα σκεύη που θα χρειαστούν είναι:
- Φύλλα από κόκκινο λάχανο
- Ακετόνη ή αιθανόλη ή νερό
- Ένα ποτήρι ζέσεως των 100ml
- Ένα γουδί πορσελάνης
- Μια γυάλινη ράβδο
Πειραματική διαδικασία:
Αρχικά τεμαχίζονται τα φύλλα του κόκκινου λάχανου σε μικρά κομμάτια. Τα κομμάτια αυτά τοποθετούνται σε μικρό γουδί πορσελάνης όπου συνθλίβονται. Στη συνέχεια προστίθεται στο γουδί λίγο νερό ή ακετόνη ή αιθανόλη και ακολουθεί ανάδευση με μια γυάλινη ράβδο για περίπου 10 λεπτά. Έτσι προκύπτει μέσα στο γουδί μαζί με τα ξεζουμισμένα φύλλα και ένα σκούρο κόκκινο υγρό. Το υγρό αυτό περιέχει το φυσικό δείκτη που κόκκινου λάχανου.
Τέλος με απόχυση απομακρύνουμε τα φύλλα και παραλαμβάνεται το υγρό (δηλαδή τον φυσικό δείκτη) σε ένα ποτήρι ζέσεως.
Με τη βοήθεια πρότυπων διαλυμάτων (δηλαδή διαλυμάτων που το pH τους είναι γνωστό) εξετάστηκε η αλλαγή του χρώματος του φυσικού δείκτη του κόκκινου λάχανου και φτιάχτηκε το παρακάτω σχήμα χρωμάτων.
Επομένως ο χυμός του κόκκινου λάχανου είναι ένας πολύ χρήσιμος δείκτης. Το χρώμα του αλλάζει συνεχώς στην περιοχή pH 0-12. Έτσι μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε για την κατά προσέγγιση μέτρηση του pH ενός διαλύματος, βασικού, ουδέτερου ή όξινου, με βάση το παραπάνω σχήμα χρωμάτων.
